5 lưu ý quan trọng khi sử dụng phụ kiện cẩu – nâng hạ bạn cần biết

Việc sử dụng phụ kiện cẩu đúng cách là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong mọi hoạt động nâng hạ hàng hóa công nghiệp. Các thiết bị như mã ní, cáp thép, tăng đơ hay sling vải tuy chỉ là phụ kiện đi kèm nhưng lại ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng chịu tải, độ bền và sự ổn định của toàn bộ hệ thống.

Vì vậy, việc kiểm tra, lựa chọn và bảo dưỡng phụ kiện luôn cần được thực hiện cẩn thận. Bài viết này, Ốc Vít Bảo Kim sẽ giới thiệu 5 lưu ý quan trọng giúp bạn vận hành phụ kiện cẩu – nâng hạ an toàn, hiệu quả và kéo dài tuổi thọ thiết bị.

1. Kiểm tra tải trọng làm việc (WLL) và tải trọng phá hủy (Breaking Load)

Khi sử dụng bất kì phụ kiện cẩu – nâng hạ nào, việc hiểu rõ tải trọng làm việc cho phép và thông số kỹ thuật là điều bắt buộc, vì đây là yếu tố quyết định khả năng vận hành an toàn của thiết bị. Câu hỏi trước khi cẩu hàng không phải là thiết bị có dùng được hay không, mà là nó có phù hợp với tải trọng và điều kiện cụ thể hay không.

– Tải trọng làm việc (WLL) luôn cần được kiểm tra trước vì nếu sử dụng vượt mức cho phép, phụ kiện sẽ bị giảm tuổi thọ, biến dạng hoặc phá hủy bất ngờ, gây ra nguy hiểm trực tiếp cho người vận hành cũng như hàng hóa đang được nâng.

– Luôn đối chiếu thông số kỹ thuật của từng phụ kiện như mã ní, sling vải, cáp thép hoặc tăng đơ để đảm bảo khả năng phù hợp, bởi mỗi loại có đặc điểm chịu lực khác nhau và việc dùng sai thông số sẽ dẫn đến sai lệch lực tác động trong quá trình nâng.

– Không được phép suy đoán tải trọng theo cảm tính hay dựa vào kinh nghiệm cũ, vì mỗi môi trường làm việc, loại hàng và kiểu cẩu sẽ thay đổi lực tác động, khiến phụ kiện dễ vượt ngưỡng chịu tải nếu chọn sai tiêu chuẩn ban đầu.

– Khi làm việc trong điều kiện đặc biệt như nhiệt độ cao, môi trường biển hoặc môi trường hóa chất, tải trọng cho phép của phụ kiện có thể giảm xuống, do đó cần tham khảo bảng quy đổi tải trọng của nhà sản xuất để đảm bảo an toàn vận hành.

2. Kiểm tra tình trạng phụ kiện trước mỗi ca làm việc

Trước khi đưa phụ kiện vào quá trình nâng hạ, việc kiểm tra tổng thể giúp người vận hành phát hiện kịp thời các hư hỏng tiềm ẩn và phòng tránh các rủi ro có thể xảy ra. Một phụ kiện chỉ cần hỏng một chi tiết nhỏ cũng có thể làm gián đoạn toàn bộ quá trình nâng.

– Với mã ní và khóa cẩu, cần quan sát xem có dấu hiệu nứt chân, cong vênh hay mòn ren không, vì chỉ một điểm yếu nhỏ cũng khiến thiết bị mất khả năng chịu lực và có thể gãy trong lúc chịu tải lớn.

– Đối với sling vải, bất kỳ vết rách, xước, cháy nắng hoặc biến dạng nào cũng làm giảm độ bền, và nếu tiếp tục sử dụng trong tình trạng này, dây rất dễ đứt đột ngột và gây nguy cơ rơi hàng xuống khu vực làm việc.

– Với cáp thép, người vận hành cần kiểm tra xem có sợi nào bị đứt, tưa hoặc xoắn không đồng đều, vì sự mài mòn theo thời gian có thể khiến cáp mất đến 30–50% khả năng chịu tải mà mắt thường khó nhận ra.

– Tăng đơ cần được kiểm tra ren và khớp xoay để đảm bảo thiết bị không bị kẹt hoặc rơ lỏng, bởi tình trạng này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến lực siết giữ và dễ gây mất cân bằng trong quá trình nâng tải.

3. Sử dụng phụ kiện cẩu đúng mục đích và đúng loại cho từng trường hợp

Mỗi phụ kiện nâng hạ được chế tạo theo một mục đích riêng, vì thế việc sử dụng đúng loại thiết bị là điều bắt buộc để đảm bảo hiệu quả và an toàn. Chỉ một sai lầm nhỏ trong việc chọn phụ kiện cũng đủ tạo ra rủi ro lớn trong vận hành.

– Mã ní chỉ được dùng cho các mối nối theo chiều thẳng, vì khi chịu lực lệch hoặc xoắn, khả năng chịu tải của nó giảm mạnh, và điều này có thể khiến thiết bị bị cong hoặc gãy khi nâng hàng nặng.

– Sling vải phù hợp với hàng hóa dễ trầy xước hoặc cần bảo vệ bề mặt, nhưng chúng không chịu được nhiệt độ cao hoặc môi trường có cạnh sắc, nên cần sử dụng tấm bảo vệ nếu nâng vật có góc cạnh.

– Cáp thép phù hợp cho tải lớn và môi trường công nghiệp khắc nghiệt, nhưng không nên dùng cho các loại hàng dễ bị biến dạng, vì lực ma sát có thể gây móp hoặc làm hỏng bề mặt hàng hóa đang nâng.

– Khóa cẩu và móc cẩu chỉ nên dùng cho mục đích nâng đúng tải và đúng chiều thiết kế, bởi việc móc sai vị trí, sai hướng hoặc không khóa an toàn có thể tạo ra lực lệch tâm và làm mối liên kết mất ổn định.

4. Tránh các lỗi vận hành phổ biến trong quá trình nâng hạ

Nhiều sự cố trong nâng hạ không xuất phát từ thiết bị mà từ thói quen vận hành sai. Hiểu đúng các lỗi thường gặp sẽ giúp giảm thiểu tối đa tai nạn và tăng độ an toàn trong suốt quá trình làm việc.

– Không được nâng hàng theo phương lệch hoặc bị nghiêng, vì tải trọng khi đó dồn về một phía và tạo ra lực kéo vượt mức lên phụ kiện, khiến dây hoặc mã ní dễ bị đứt hoặc biến dạng ngay lập tức.

– Không được tháo hoặc siết phụ kiện trong khi đang có tải, bởi lực căng có thể khiến ren bị trượt hoặc chốt bị bật ra, gây nguy hiểm cho người vận hành đứng gần khu vực đó.

– Không sử dụng phụ kiện đã đến hạn kiểm định hoặc có dấu hiệu xuống cấp, vì việc chủ quan này khiến hệ thống nâng hạ hoạt động không ổn định và dễ phát sinh lỗi bất ngờ trong lúc vận hành.

– Không để phụ kiện tiếp xúc trực tiếp với hóa chất mạnh, tia UV hoặc môi trường nước biển trong thời gian dài mà không có biện pháp bảo vệ, vì các yếu tố này khiến kim loại nhanh chóng bị oxy hóa và mất khả năng chịu tải.

5. Bảo dưỡng định kỳ để tăng tuổi thọ và đảm bảo an toàn thiết bị

Phụ kiện nâng hạ dù chất lượng cao đến đâu cũng cần được bảo dưỡng đều đặn, vì chúng luôn phải chịu lực lớn trong suốt quá trình vận hành. Một lịch bảo dưỡng rõ ràng sẽ giúp tiết kiệm chi phí thay thế và đảm bảo an toàn cho toàn bộ hệ thống.

– Với phụ kiện kim loại như mã ní, móc cẩu hay tăng đơ, cần vệ sinh và bôi trơn định kỳ để hạn chế ma sát và ngăn chặn rỉ sét, bởi rỉ sét làm giảm đáng kể khả năng chịu tải theo thời gian.

– Sling vải cần được bảo quản nơi khô thoáng, tránh ánh nắng trực tiếp và tuyệt đối không để dính dầu, hóa chất hoặc vật sắc nhọn, vì các yếu tố này làm dây nhanh lão hóa và mất độ đàn hồi.

– Cáp thép cần được bôi dầu chống rỉ sau mỗi chu kỳ làm việc, đồng thời kiểm tra độ mòn theo từng đoạn, bởi dây cáp thường xuống cấp không đồng đều và cần phát hiện điểm yếu sớm để thay thế kịp thời.

– Phụ kiện nên được gửi kiểm định định kỳ theo chu kỳ 3–6 tháng tùy cường độ sử dụng, bởi kiểm định là cách duy nhất để đánh giá chính xác độ an toàn và tải trọng thực tế mà thiết bị còn có thể đảm nhận.

Việc sử dụng phụ kiện cẩu đúng cách và tuân thủ các nguyên tắc an toàn khi làm việc là yếu tố quan trọng để đảm bảo hiệu quả và phòng tránh rủi ro. Mỗi phụ kiện đều có đặc tính riêng, và người vận hành cần nắm rõ để lựa chọn, kiểm tra và sử dụng phù hợp. Áp dụng đầy đủ 5 lưu ý trên sẽ giúp hệ thống nâng hạ hoạt động tốt hơn, an toàn hơn và giảm thiểu thiệt hại trong quá trình làm việc.